آمارهای موجود نشان می‌دهد از مجموع حدود ۴۰ میلیون مشترک برق کشور، تقریبا ۳۱ میلیون مشترک خانگی هستند. مصرف برق این بخش در کل کشور حدود ۴۰ درصد عنوان می‌شود. از این رو بخش خانگی سهم بزرگی از سبد مصرف را به خود اختصاص داده و مدیریت مصرف در این بخش، کاهش مصرف قابل توجهی را به دنبال خواهد داشت که می‌توان آن را در صنایع کشور به کار گرفت.
به نقل از مسوولان صنعت برق، تفاوت اوج مصرف تابستان و زمستان حدود ۳۰ هزار مگاوات است؛ این میزان نشان دهنده سهم بالای مصرف وسایل سرمایشی است که ۲ موضوع را به صراحت روشن می‌کند:
نکته اول اینکه بخش اعظم مصرف برق کشور مربوط به بخش خانگی است و دوم اینکه افزایش چشمگیر مصرف در فصل تابستان و تفاوت بسیار زیاد آن با فصل زمستان، ناشی از مصرف بالای وسایل سرمایشی در این بازه زمانی است، بنابراین برنامه‌ریزی و توجه به مدیریت مصرف برق در بخش خانگی هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت ضروری به نظر می‌رسد. برای این منظور راهکارهای گوناگونی در جهان پیاده‌سازی و بر آنها تاکید شده که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:
توسعه تجهیزات کم‌مصرف سرمایشی
در سطح جهانی دستگاه‌های سرمایشی نیمی از تقاضا در اوج مصرف برق را در طول فصول گرم به خود اختصاص می‌دهد. همین امر سبب شده تا دولتی‌ها همراه با غول‌های تولید کننده وسایل سرمایشی به سمت تولیداتی با فناوری پیشرفته و مصرف انرژی بهینه و سازگار با محیط زیست حرکت کنند به‌ویژه آنکه موضوع کم‌مصرف بودن به‌عنوان یک مزیت رقابتی نیز مطرح است.
تعویض لوازم سرمایشی فرسوده
به گفته رییس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران، حدود ۲۰ میلیون کولر آبی موجود در کشور ۲۰ درصد مصرف اوج بار را به خود اختصاص داده است که با بهینه‌سازی مصرف و ارتقاء کیفیت آن می‌توان، نزدیک به ۵ هزار مگاوات صرفه‌جویی داشته و به ظرفیت نیروگاهی کشور اضافه کرد.
مصرف برق حدود ۱۳ هزار مگاواتی کولرهای گازی نیز در سال گذشته سهم عمده‌ای را به خود اختصاص داده که بنا به گفته کارشناسان امکان کاهش ۱۰۰۰ مگاواتی میزان انرژی مصرفی در این بخش با اصلاح و بهینه‌سازی این نوع از تجهیزات امکان‌پذیر است و این امر به موضوع ترمیم، اصلاح و توسعه تجهیزات کم‌مصرف سرمایشی و تعویض تجهیزات فرسوده صحه می‌گذارد که می‌تواند کشور را از ساخت یک نیروگاه بی‌نیاز کند.
تجربه این امر در مناطقی با اقلیم گرم و مرطوب مثل خاورمیانه با دمای حدود ۵۰ درجه در کشورهایی مثل عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با استفاده از سیستم‌های سرمایشی و تهویه مطبوع یا HVAC به‌عنوان بهترین گزینه برای مدیریت انرژی محسوب می‌شود.
اصلاح تعرفه قیمت‌گذاری در دوره اوج بار:
اکثر کشورهای توسعه یافته، موضوع مدیریت مصرف در دوره اوج بار را در اولویت‌های خود قرار داده‌اند چرا که توجیه اختصاصی و عقلایی برای صرف هزینه‌های هنگفت غیر ضروری وجود ندارد، بنابریان از جمله روش‌های مرسوم، طرح قیمت‌گذاری در دوره اوج مصرف است که با افزایش شدیدی مواجه می‌شود و در نتیجه مشترکان را برای کاهش مصرف ترغیب می‌کند.
ژاپنی‌ها با اجرای این طرح توانسته‌اند تا ۱۷ درصد از میزان مصرف مشترکان خانگی بکاهند. در امریکا نرخ تعرفه در شرایط عادی ۱۰ سنت و در دوره پیک به میزان چشمگیری افزایش می‌یابد. استرالیایی‌ها با طرح قیمت‌گذاری (TOU) براساس زمان‌های مختلف مصرف، هزینه‌های متفاوتی را پرداخت می‌کنند و بررسی‌ها در آلمان نشان می‌دهد میانگین قیمت در سال ۲۰۲۱ برای خانوارها به ۱۶/۳۲ سنت در هر کیلووات ساعت رسیده است. رویدادی که سبب شده مشترکان برق خانگی در مصرف برق خود حساسیت بیشتر داشه باشند و از قضا جواب هم داده است.
اصلاح برچسب انرژی:
برچسب انرژی امروزه در اغلب کشورهای جهان وجود دارد و مصرف کننده را با میزان کارایی و مصرف برق هر یک از وسایل مورد استفاده، آشنا می‌کند. براساس مطالعات انجام شده توجه به برچسب انرژی و خرید وسایل دارای این برچسب با گرید A باعث کاهش مصرف و هزینه برق مصرفی تا حدود ۱۵ درصد می شود.
در هندوستان روند رو به رشد ساخت و سازها به‌ویژه در حوره فروشگاه‌ها و ساختمان‌های تجاری یکی از مهمترین بخش‌های مصرف انرژی را به خود اختصاص داده، از این رو آنها در یک تقسیم‌بندی چهارگانه اقلیمی اقدام به رتبه‌بندی انرژی ساختمان فروشگاه‌ها کرده‌اند. در امریکا این موضوع دارای سابقه تقریبا ۴۰ ساله است و در اروپا نیز طرح‌های گوناگونی جهت ارزیابی انرژی ساختمان تحت نظارت موسسه عملکرد ساختمان‌های اروپا تدوین شده است.
افزایش تعامل با رسانهها:
تجربه موفق استفاده از رسانهها در بسیاری از کشورهای اروپایی، امریکایی و آسیایی بیانگر تاثیر سریع و آنی این ابزار قدرتمند برای کاهش و مدیریت مصرف برق به‌ویژه در دوران اوج بار است. این ابزار می‌تواند در قالب نامه‌های سرگشاده، همایش، کنفرانس، میزگرد، سمینار، تبلیغات، خبر، عکس، مقاله، یادداشت، کلیپ و بسیاری قالب‌های دیگر براساس نیاز مخاطب با گروه هدف ارتباط گرفته و به‌عنوان یک بازیگر موثر نقش خود را در کاهش میزان مصرف برق، ایفا کند.
برای این منظور باید از طریق رسانهها و هر نوع وسایل ارتباط جمعی ضمن برقراری ارتباط با مردم و تبیین مشکل جدی کمبود برق، باید روش‌های کاهش مصرف برق را آموزش داد تا تعامل مورد نیاز برای حل مشکل مصرف بیش از نیاز تولید برق شکل بگیرد.
هشدار قطع برق و تخفیف ویژه برای مشترکان
کشورهایی مانند کوبا، امریکا و برزیل قیمت برق را برای همه مصرف کنندگان خانگی به‌صورت پلکانی افزایش داده‌اند. این افزایش در کوبا با تمرکز بر مشترکان پرمصرف انجام شده به صورتی که قیمت پله اول ثابت اما پله آخر بیش از ۱۴ برابر است.
این طرح در امریکا به شکل تخفیف ۲۰/۲۰ اجرا شد که براساس آن مشترکان خانگی که در زمان اوج مصرف تابستانه ۲۰ درصد کمتر از سال گذشته مصرف می‌کردند، از ۲۰ درصد تخفیف در هزینه برق برخوردار می‌شدند و در نهایت اگر با هیچ یک از روش‌های اعلام شده مثل تامین برق مورد نیاز شخصی از طریق صفحه‌های خورشیدی و… همراهی نمی‌شد؛ برای این بخش از مشترکان هشداری مبنی بر قطع برق ارسال می‌شد.
با این تفاسیر، تفاوتی نمی‌کند در کدام نقطه از جغرافیای پهناور جهان زیست می‌کنیم بلکه این نکته حائز اهمیت است که نعمت بی بدیل برق جایگزنی ندارد و مانند سایر کشورها برای عبور از دوران اوج مصرف به‌ویژه در دوره گرم سال ضرورت دارد مصرف بهینه را مد نظر قرار داده و با مدیریت مصرف، فرصت استفاده حداکثری از انرژی برق را برای خود و همگان فراهم سازیم.
مهدی خانمیرزائی- فعال حوزه انرژی و برق
Wednesday, 9 October , 2024